Сыр Медиа

Kyzylorda-news.kz. 2020 жылдың 1 қаңтардан бастап Қазақстанда міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру жүйесі іске қосылады. Мемлекет тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемін сақтайды. Оны қаржыландыруға келесі үш жыл ішінде 2,8 трлн астам теңге бағытталатын болады. Бұл туралы мемлекет Басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев Қазақстан халқына Жолдауы барысында айтты.

МӘМС артықшылықтары қандай, халыққа медициналық көмек қалай көрсетіледі? Осы және басқа да сұрақтарға Қызылорда облысы бойынша Әлеуметтік медициналық сақтандыру қоры филиалының директоры Руслан Бектубаев жауап береді.

- Егер қазақстандықтардың денсаулық жағдайын зерттесе, біз бүгін жақсы динамиканы көріп отырмыз. Өмір сүру ұзақтығы, ана мен бала өлімі сияқты негізгі көрсеткіштер жақсаруда. Сонымен қатар, аурулар құрылымы өзгеруде. Медициналық қызметтерді тұтыну өсуде. Бірінші орынға созылмалы аурулар шығады, бұл артериялық қысымды төмендету үшін жаңа дәрі-дәрмектерді, қандағы қантты бақылау, онкологиялық ауруларды емдеу бойынша жаңа технологияларды талап етеді және міндетті медициналық сақтандыру жүйесі медициналық қызмет көрсетудің сапасы мен қолжетімділігін айтарлықтай арттыруға көмектесуі тиіс.

2018-2020 жылдарға белгіленген МӘМС жарналары мен аударымдарының мөлшері жұмыс берушілер (оның ішінде ЖК мен ШҚ иелері өз жұмыскерлері үшін жұмыс беруші ретінде) 2018-2019 жылдары – 1,5%, 2020 жылдың 1 қаңтарынан бастап – 2%, жеке тұлғалар 2018-2019 жылдар төлемейді де, 2020 жылдың 1 қаңтарынан бастап ЖК (өзі үшін) 1,4 еселенген ең төменгі жалақыдан – 5%, АҚК негізінде еңбек ететін тұлғалар 2020 жылы айлық табысынан – 1%, 2021 жылдан бастап – 2%, өзге санаттар ең төменгі жалақыдан – 5%. Мемлекет 2020 жылы жеңілдігі бар санаттар үшін мемлекеттік статистика органы тарапынан өткен 2 жылға бекітілген орташа айлық жалақының 1,4% көлемінде жарна аударады), жұмыс беруші жалдамалы жұмыскерлердің табысынан алынатын жарнаны ұстап қорға аударып отырады (2020ж – 1%, 2021ж – 2%).

Сонымен қатар, жұмыс берушілер, жеке кәсіпкерлер азаматтардың әлеуметтік осал топтарына жататын қызметкерлер үшін төлемдерден босатылды. Олар үшін (бұған балалар, жұмыссыздар, жұмыс істемейтін жүкті әйелдер, зейнетақы төлемдерін алушылар, соның ішінде Ұлы Отан соғысының қатысушылары мен мүгедектері және басқалар кіреді. Барлығы 15 санат) 2020 жылдан бастап ай сайын мемлекет аударып отырады.

- Олар үшін жұмыс беруші шегерімдер жасамайды. Сонымен қатар, егер жеке кәсіпкер мемлекет төлейтін жеңілдікті санаттардың біріне кірсе, ол төлемдерден босатылады.

- Республика бойынша жұмыс берушілер мен жеке кәсіпкерлердің аударымдары мен жарналарының жалпы сомасы 2017 жылдың 1 шілдесінен 2019 жылдың 31 шілдеге дейін 186,2 млрд. теңгені құрады, оның ішінде Қызылорда облысы бойынша – 5,6 млрд.теңге. Атап айтқанда, жинақталған қаражаттың 96,8% немесе 5,4 млрд. теңгесі жұмыс берушілерге, 3,2% немесе 175,2 млн. теңге – жеке кәсіпкерлер мен азаматтық-құқықтық сипаттағы еңбек ететін санатқа тиесілі.

МӘМС үшін келіп түскен барлық қаражат сенімгерлік басқару шарты жасалған Ұлттық банкте сақталады және кейіннен МӘМС шеңберінде көрсетілетін қызметтерді төлеуге бағытталатын болады.

- Бүгінгі күні Қордың дерекқорына 95 медициналық ұйым тіркелген, олардың 30-ы мемлекеттік, 65-ы жеке. 2018 жылмен салыстырғанда жеке медициналық ұйымдардың саны 12 пайызға артты.

2019 жылы Қор филиалы облыстың 74 медициналық ұйымдарымен келісім – шарт жасады, оның ішінде 30 (40,5%) – мемлекеттік, 44 (59,5%) - жеке меншік клиникалар.

2018 жылмен салыстырғанда жеке клиникалар саны 7 ұйымға өсті. Мемлекеттік тапсырыс аясында медициналық көмек көрсетуге дайын жеке медициналық ұйымдардың саны бойынша Қызылорда облысы көшбасшылар қатарында.

- 2018 жылдың 1 қаңтарынан бастап, Қор тегін медициналық кепілдендірілген көмектің операторы және медициналық қызметтер үшін бірыңғай төлеуші болды.

ТМККК медициналық пакеті бойынша барша азаматтарға жедел жәрдем және санитарлық авиация, бастапқы медициналық-санитарлық көмек, шұғыл жағдайларда стационарды алмастыратын және стационарлық көмек, паллиативті көмек көрсетіледі. Әлеуметтік маңызы бар аурулар, негізгі созылмалы аурулар кезінде консультативті-диагностикалық қызмет, амбулаторлық деңгейде дәрі-дәрмекпен қамтамасыз ету, жоспарлы стационарлық және стационарды алмастыратын көмек, туберкулезге шалдыққандарды медициналық оңалтуды алуға құқығы бар.

МӘМС медициналық пакеті бойынша (сақтандырылған азаматтарға) консультациялық-диагностикалық көмек, ересектерді профилактикалық тексеруден өткізу, балаларды мамандандырылған деңгейде тексеру, ТМККК пакетіне кірмейтін созылмалы ауруларды динамикалық бақылау және бағасы қымбат зертханалық қызметтер (гормондар, дәрумендер, онкомаркерлер, антиденелер, ПЦР), бағасы қымбат диагностикалық қызметтер (КТ, МРТ т.б.). Бұдан басқа, ТМККК пакетіне кірмейтін аурулар бойынша амбулаторлық деңгейде дәрі-дәрмекпен қамтамасыз ету, стационарды алмастыратын көмек көрсету, жоспарлы стационарлық көмек көрсету. Балалар мен ересектерге кардиология, кардиохирургия, неврология, нейрохирургия, травматология, ортопедия салалары бойынша медициналықоңалту.

- Профилактикалық егулер мемлекеттің барлық азаматтарына тегін медициналық кепілденген көмектің пакетіне енгізілген.

- Ресми жұмысы мен тұрақты табысы жоқ азаматтар үшін бір ен төменгі жалақыдан 5% мөлшерінде жарналарды дербес төлеп, медициналық сақтандыруды алу мүмкіндігі бар. Маусымдық жұмыс барысында жалақы болған кезде жұмыс берушілер қызметкерлерге есептелген кірістің 1,5% – ын, 2020 жылдан бастап -1% - ын аударуға міндетті.

- 2019 жылдың 1 қаңтарынан бастап бірыңғай жиынтық төлем енгізілді. Бұл жеке қосалқы шаруашылық қызметкерлері, отбасылық кәсіпорындардың ақы төленбейтін қызметкерлері және қызметкерлері жоқ кәсіпкерлер сияқты санаттарға арналған. Яғни адам бірыңғай жиынтық төлемді ай сайын төлей отырып, МӘМС жүйесіне қатыса алады. Оның мөлшері Республикалық маңызы бар қалалар үшін – 1 айлық есептік көрсеткіш (2525 теңге), басқа елді мекендер үшін (аудан, ауыл және т.б.) – 0,5 АЕК (1263 теңге).

-Иә,сақтандырылған азамттарға диагностикалық және зертханалық қызметтер қолжетімді болады және МӘМС жүйесінің пакетінде. 2020 жылдан бастап дәрігерлердің медициналық жолдамасы негізінде бұл аталған қызметтерді ала алады.

- Шұғыл жағдайларда медициналық көмек бекітусіз және жолдамасыз көрсетіледі. 2020 жылдан бастап ТМККК пакеті шеңберінде медициналық қызметтер Қазақстанның барлық аумағында көрсетіледі. Көрінетін медициналық ұйымдар міндетті түрде әлеуметтік медициналық қормен келісім-шартпен жұмыс атқаруы қажет. Көрінетін медициналық ұйымдар міндетті түрде әлеуметтік медициналық қормен келісім-шартпен жұмыс атқаруы қажет.

- Жоқ. Әлеуметтік медициналық сақтандыру қоры көрсетілген медициналық қызметтерді тек ҚР аумағында төленім жасайды.

- Бұл жағдайда оқу орнын бітіргеннен кейін жас маман жұмыссыз ретінде тіркелуге немесе төлеуші ретінде жарна аударуға тиіс.

- ҚР аумағында тұрақты тұратын шетелдіктер, сондай-ақ оралмандар МӘМС жүйесінде Қазақстан азаматтарымен тең құқықтарды пайдаланады және міндеттерді атқарады. ҚР тұруға ықтиярхаты бар шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдар емханаға тіркелуге тиіс.

- Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 88 "Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі" бұйрығымен бекітілген ТМККК шеңберінде Дәрілік заттар мен медициналық мақсаттағы бұйымдардың, оның ішінде азаматтардың жекелеген санаттарының амбулаториялық деңгейдегі тізбесіне сәйкес. Тегін дәрі-дәрмек беру рецептілерін учаскелік дәрігер немесе айғақтар бойынша бейінді маман жазып береді. Нысанды толтыру үшін пациент жеке куәлігін ұсынуы қажет. Бұдан әрі, дәрі-дәрмек беріледі мемлекет есебінен рецептісі бойынша белгілі бір дәріханада мекенжайы көрсетілген емханада тіркелген азамат ала алады.

- Тек қормен келісім-шарт жасаған мекеме болса, және анализдерге міндетті түрде емхана, стационардың жолдама берілу арқылы, егерде қордың дерекқорына енгізіп қойған мекеме болса, онда емхана жолдама беру арқылы емхана ұйымы арқылы қаржыландырады.

- Тек қормен келісім-шарт жасаған мекеме болса, және анализдерге міндетті түрде емхана, стационардың жолдама берілу арқылы, егерде қордың дерекқорына енгізіп қойған мекеме болса, онда емхана жолдама беру арқылы емхана ұйымы арқылы қаржыландырады.

- ЖК қызметін тоқтата тұру кезінде азамат жеке кәсіпкер санатынан басқа тұлғалар санатына ауысады, олар 1 ЕТЖ-дан 5% мөлшерінде жарна төлейді. Егер бұрынғы немесе жұмыс істеп жүрген кәсіпкер халықтың жеңілдікті санаттарының тізіміне жататын болса, онда ол үшін жарналарды мемлекет 2020 жылғы 1 қаңтардан бастап төлейді. Бұл жағдайда жеке кәсіпкердің өзі төлеуге міндетті емес.

- Өзін — өзі жұмыспен қамтығандарға келетін болсақ, осы жылдың басынан бастап ерікті бірыңғай жиынтық төлемді (БЖТ) енгізді: қала тұрғындары үшін-2525 теңге, ауыл тұрғындары үшін-1263 теңге төмен, оған жеке табыс салығы, міндетті зейнетақы жарнасы, Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорына әлеуметтік аударымдар, әлеуметтік медициналық сақтандыру қорына әлеуметтік жарна кіреді. Оны репетиторлар, тұрмыстық техниканы жөндеу шеберлері, үй шаруашылығындағы жұмысшылар және т.б. төлей алады. БЖТ төлеу зейнетақымен қамсыздандыру, Әлеуметтік және медициналық сақтандыру жүйелерінде автоматты тіркеудің басталуын білдіреді. Төлеушілер МӘМС енгізгеннен кейін медициналық қызметтерді толық көлемде алатын болады. Осылайша, билік өзін-өзі жұмыспен қамтыған халықты медициналық сақтандыру жүйесіне қосуға ынталандырмақ. Облыста бейресми жұмыспен қамтылған халықтың мәртебесін өзектендіру бойынша жұмыс жалғасуда. Бүгінгі таңда 113415 өзектендірілмеген халықтың жалпы көлемінің 75,5% - ы өзектендірілді. Қалған 27746 адамды өзектендіру бойынша жұмыс жүргізілуде. Барлық азаматтар сияқты оларға ТМККК пакеті шеңберінде медициналық қызметтер қолжетімді болады. Осы санаттағы азаматтардың МӘМС топтамасының қымбат тұратын қызметтерін пайдалану және сақтандырылған адамдардың қатарында болу үшін тұрғылықты жері бойынша жұмыспен қамту орталығына жүгіну қажет, онда біліктілігі мен жұмыс тәжірибесіне сәйкес жұмысқа орналасу нұсқалары ұсынылады. Егер азамат жұмыссыз мәртебесінде болса, мемлекет бөлінген уақыт ішінде ӘМСҚ-на жарналар төлеу бойынша өзіне міндеттеме алады. Өз бетінше жұмыспен айналысушылар салық органдарында жеке кәсіпкер ретінде тіркеліп, жарналарды мәлімделген кірістен дербес жүзеге асыруы қажет.

- ҚР Электронды үкімет порталында азаматтар өз әлеуметтік мәртебесін тексере алады - egov.kz ескерту. Сайтқа электрондық сандық қолтаңба арқылы кіруге болады. МӘМС бойынша мәліметтер "міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру" жеке кабинетінің бетбелгісінде қолжетімді. Егер азамат ретінде тіркелмеген ЖК немесе қызметкердің, онда хабарлама шығады "Мәртебесі анықталған жоқ". Сондай-ақ әлеуметтік мәртебені анықтау кезінде әлеуметтік медициналық сақтандыру жүйесіне ай сайынғы жарналар мен аударымдарды кім жүргізетіні туралы ақпарат шығарылады.

Иә, Денсаулық сақтау реформасын іске асыру мәре сызығына шығады, сондықтан халықтың хабардар болуы негізгі міндет болып отыр.

Облыста жаңа жағдайларда жұмыс істеу үшін жеткілікті жоғары әлеует бар. Егер 2018 жылы қызылордалықтардың 44%-ы ғана медициналық сақтандыру туралы естіген болса, биыл әлеуметтік сауалдардың мәліметтері бойынша, облыс тұрғындарының 58% - дан астамы хабардар.

Сондай–ақ, 1 қыркүйектен бастап Қарағанды облысында Пилот шеңберінде және 2020 жылдың басынан бастап Қордың әрбір филиалында call-орталығы сияқты мәселелер бойынша азаматтарды қабылдау үшін стационарлық кабинеттер ашылатын болады. Басқа елдердің медициналық сақтандыру ұлттық қорларының тәжірибесіне сүйене отырып, шағымдарды басқару жүйесін құру жоспарлануда.

Жалпы, медициналық сақтандыруды енгізу үшін үлкен жұмыс атқарылды: нормативтік-құқықтық база қалыптастырылды, медициналық қамтамасыз етудің үш деңгейлі жүйесі бекітілді, ақпараттық жүйелер дайын. Инфрақұрылымдық қор 2020 жылға арналған қызметтерді сатып алуға дайын. Техникалық іске асыру тұрғысынан - МӘМС енгізу Денсаулық сақтау жүйесіне жаңа құралдарды құю болып табылады. Бұл ретте МӘМС үздік әлемдік практикаларының функционалын енгізу және жүйені одан әрі дамыту жалғастырылатын болады.